หนังสืออนุสรณ์ ม.ร.ว.ระพีพันธุ์ เกษมศรี (ชีวิตในวัง).

หนังสืออนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ ‘ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี’ (พ.ศ. ๒๔๔๗-๒๕๑๒) เมื่อวันที่ ๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๓ ณ วัดธาตุทอง กรุงเทพมหานคร.

ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี’ (พ.ศ. ๒๔๔๗-๒๕๑๒) ราชนิกูลผู้ได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานพระบารมีแห่งพระมหากษัตริย์ และพระบรมราชินี ในพระบรมราชจักรีวงศ์ ตลอดมา รัชกาลที่ ๖ พระราชทานนามว่า ‘ระพีพันธุ์’ และพระราชทานนามย่อว่า ‘ว.ม.’ ทองคำลงยาฝังเพชร, ในวัยเด็กได้อยู่ในพระบรมราชินูปถัมภ์แห่ง สมเด็จพระศรีพัชรินทรา พระพันปีหลวงในรัชกาลที่ ๖ เรียนโรงเรียนราชินี และโรงเรียนมหาดเล็กหลวง (วชิราวุธวิทยาลัย), รัชกาลที่ ๗ โปรดเกล้าให้เป็นนาคหลวงทำพิธีอุปสมบท, รัชกาลที่ ๗ และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ พระราชทานน้ำสังข์ ในคราวแต่งงานท่ามกลางสถานการณ์ในบ้านเมืองฉุกเฉินในปี ๒๔๗๖, รัชกาลที่ ๘ ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์, รัชกาลที่ ๙ พระราชทานน้ำหลวงอาบศพ และพระราชทานเพลิงศพ.

‘ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี’ เป็นบุตรเขยคนแรกของพระยาปรีชานุสาส์น (เสริญ ปันยารชุน) สมรสกับ สุธีรา เกษมศรี ณ อยุธยา (สกุลเดิม ปันยารชุน) เป็นพี่สาวคนโตของนายอานันท์ ปันยารชุน อดีตเอกอัครราชทูตประจำสหรัฐอเมริกา และอดีตนายกรัฐมนตรี ‘ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี’ เป็นผู้บริหารบริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัดรุ่นแรกๆ และยังเป็นพ่อตาของนายพชร อิศรเสนา อดีตปลัดกระทรวงพาณิชย์ และผู้บริหารของบริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัด (มหาชน) มีพี่น้องร่วมบิดาและมารดากับ ‘ม.ร.ว. เสริมศรี เกษมศรี’ คนไทยคนแรกที่สำเร็จการศึกษาชั้นปริญญาโท ทางด้านการสอนคนหูหนวก จากมหาวิทยาลัยกอเลอเดท สหรัฐอเมริกา มีบทบาทสำคัญในการจัดตั้งสอน มูลนิธิอนุเคราะห์คนหูหนวกและมูลนิธิเศรษฐเสถียร.

เนื้อหาในเล่มนอกจากประวัติและคำไว้อาลัยผู้วายชนม์จากบุคคลสำคัญจำนวนมาก อาทิ พระยาปรีชานุสาส์น (เสริญ ปันยารชุน), อวย เกตุสิงห์, ม.ล.ปิ่น มาลากุล, เฉลียว ทองอุไทย, ม.ร.ว.เสริมศรี เกษมศรี, รักษ ปันยารชุน แล้ว ในเล่มยังมีเนื้อหาที่น่าสนใจ มารวมพิมพ์ไว้เป็นอนุสรณ์ด้วย อาทิ **

๑. ‘สกุลท่านพ่อ คือ เกษมศรี สกุลหม่อมแม่ คือ ปันยารชุน’ โดย ‘พระยาปรีชานุสาส์น’ กล่าวถึงความภูมิใจและงานของ ‘ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี’ การสร้างสะพานพระพุทธยอดฟ้า และบทความเรื่องสะพานพุทธยอดฟ้าลงใน ‘สามัคคีสาร’ ของสามัคคีสมาคม.

๒. ‘บันทึกความทรงจำของพี่ใหญ่’ โดย ‘ม.ร.ว. สดศรี เกษมศรี’.

๓. ‘ชาวราชินี’ โดย ‘รองสนิท โชติกเสถียร’.

๔. ‘ชีวิตในวังของ ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี’ โดย ‘พลตรี หม่อมเจ้า มุรธาภิเศก โสณกุล’.

๕. ‘ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี ขณะรับราชการในกรมชลประทาน’ โดย ‘ม.ล.ปิลันธน์ มาลากุล’.

๖. ‘ม.ร.ว. ระพีพันธุ์ เกษมศรี กับกิจการงานของบริษัทปูนซิเมนต์ไทย จำกัด และบริษัทในเครือ’ โดย ‘ม.ล.อุดม สนิทวงศ์’.